چه کسانی اهل بیت هستند؟

چه کسانی اهل بیت هستند؟

علماء – رحمت خدا بر آنان باد – در تعیین کردن اهل بیت نظرات مختلفی بیان کرده اند:
بعضی از آنها گفته اند : اهل بیت پیغمبر – صلی الله علیه و سلّم – عبارتند از : همسران و نوادگان و فرزندان هاشم و فرزندان عبد المطلب و بردگانشان ، و بعضی از آنها گفته اند : همسرانش جزو اهل بیت او نیستند ، و بعضی گفته اند اهل بیت قریشیها هستند ، و نظر بعضی دیگر اینست که با تقوا ترین امت اسلامی اهل بیت او هستند ، و بعضی بر این باورند که امت محمّد صلی الله علیه و سلّم مجموعاً اهل بیت هستند .

قول راجح بر این است که همسران پیغمبر- صلی الله علیه و سلّم – جزو اهل بیت هستند ، به دلیل اینکه خداوند بعد از اینکه همسران پیغمبر - صلی الله علیه و سلّم - را به حجاب دستور می دهد می فرماید : إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا . از آیه 33/ الاحزاب ، یعنی : "خدا فقط مى‏خواهد آلودگى را از شما خاندان [پيامبر] بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند." و نیز به دلیل خطاب ملائکه نسبت به سارا همسر ابراهیم - علیه السلام – که گفتند : "رَحْمَتُ اللّهِ وَبَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْت." از آیه 73/ هود ، یعنی : "رحمت‏خدا و بركات او بر شما خاندان [رسالت] باد." و به دلیل اینکه همسر لوط از اهل بیت لوط استثنا شده است آنجا که خداوند می فرماید : "إِلاَّ آلَ لُوطٍ إِنَّا لَمُنَجُّوهُمْ أَجْمَعِينَ * إِلاَّ امْرَأَتَهُ." 59-60 / الحجر . یعنی : "مگر خانواده لوط كه ما قطعا همه آنان را نجات مى‏‌دهيم مگر زنش" ، استثنا شدن از اهل بیت دلیل اهل بیت بودن همسرش میباشد .
امّا اینکه آل مُطَّلب نیز از اهل بیت باشند ، در روایتی که از امام احمد نقل شده آنان نیز از جمله اهل بیت به حساب آمده اند ، و این نظر امام شافعی نیز می باشد، امام ابو حنیفه و امام مالک نظرشان بر این است که آل مُطَّلب از زمره آل بیت پیغمبر صلی الله علیه و سلّم نیستند ، و باز این بر گرفته از روایتی است که از امام احمد نقل شده است . رأی راجح این است که : نوادگان مُطَّلب از جمله آل بیت پیغمبر هستند ، و دلیل بر آن روایتی است که بخاری در شماره ( 2907 ) و نسائی در شماره ( 4067 ) نقل کرده و غیر آنان نیز روایت کرده اند از جبیر بن مطعم – رضای خدا بر او باد – که گفته است : " مَشَيْتُ أَنَا وَعُثْمَانُ بْنُ عَفَّانَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقُلْنَا : يَا رَسُولَ اللَّهِ أَعْطَيْتَ بَنِي الْمُطَّلِبِ وَتَرَكْتَنَا وَنَحْنُ وَهُمْ مِنْكَ بِمَنْزِلَةٍ وَاحِدَةٍ ؟! فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : إِنَّمَا بَنُو الْمُطَّلِبِ وَبَنُو هَاشِمٍ شَيْءٌ وَاحِدٌ " یعنی: "من و عثمان بن عفان به نزد رسول الله صلی الله علیه و سلّم رفتیم و گفتیم : یا رسول الله - صلی الله علیه و سلم - به نوادگان مُطَّلب عطا کرده و ما را رها کرده ای در حالیکه ما و آنها نسبت به شما مثل هم هستیم؟! پیغمبر صلی الله علیه و سلم فرمودند : بنی هاشم و بنی مُطَّلب یکی هستند."
و بنو هاشم بن عبد مناف که عبارتند از : اهل خانواده علی، عباس، جعفر، عقیل، و حارث بن عبد المطلب از جمله آهل بیت محسوب هستند . این موضوع در حدیثی آمده است که امام احمد از زید بن ارقم – رضای خدا بر او باد – روایت کرده اند که زید گفت : روزی رسول الله - صلی الله علیه و سلم – در بین ما برای خطبه بر خاست در بین مکه و مدینه نزدیک آبی که به خُمّ معروف بود ؛ پس از حمد و ثنای خدا و موعظه تذکراتی فرمود : " أَمَّا بَعْدُ أَلَا يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ يُوشِكُ أَنْ يَأْتِيَنِي رَسُولُ رَبِّي عَزَّ وَجَلَّ فَأُجِيبُ ؛ وَإِنِّي تَارِكٌ فِيكُمْ ثَقَلَيْنِ أَوَّلُهُمَا كِتَابُ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ فِيهِ الْهُدَى وَالنُّورُ فَخُذُوا بِكِتَابِ اللَّهِ تَعَالَى وَاسْتَمْسِكُوا بِهِ - فَحَثَّ عَلَى كِتَابِ اللَّهِ وَرَغَّبَ فِيهِ - قَالَ : وَأَهْلُ بَيْتِي أُذَكِّرُكُمْ اللَّهَ فِي أَهْلِ بَيْتِي أُذَكِّرُكُمْ اللَّهَ فِي أَهْلِ بَيْتِي أُذَكِّرُكُمْ اللَّهَ فِي أَهْلِ بَيْتِي " فَقَالَ لَهُ حُصَيْنٌ : وَمَنْ أَهْلُ بَيْتِهِ يَا زَيْدُ ؟ أَلَيْسَ نِسَاؤُهُ مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ ؟ قَالَ : إِنَّ نِسَاءَهُ مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ وَلَكِنَّ أَهْلَ بَيْتِهِ مَنْ حُرِمَ الصَّدَقَةَ بَعْدَهُ . قَالَ : وَمَنْ هُمْ ؟ قَالَ : " هُمْ آلُ عَلِيٍّ وَآلُ عَقِيلٍ وَآلُ جَعْفَرٍ وَآلُ عَبَّاسٍ " قَالَ : أَكُلُّ هَؤُلَاءِ حُرِمَ الصَّدَقَةَ ! قَالَ : نَعَمْ . رواه أحمد برقم 18464 . یعنی: "ای مردم آگاه باشید که من انسانی بیش نیستم ، نزدیک است فرستاده پروردگارم (ملك الموت) بیاید و من نیز دعوتش را جواب گویم ؛ و من دو چیز سنگین و مهم را میان شما به جا می گزارم ، اولینشان کتاب خدای غزّ و جلّ است که در آن نور و هدایت هست پس کتاب خدا را گرفته و بدان دستاویز شوید – مردم را بر کتاب خدا تشویق ترغیب نمود – و گفت : اهل خانواده ام ، در مورد اهل خانواده ام خدا را به یادتان می آورم ، در مورد خانواده ام خدا را به یادتان می آورم ، در مورد خانواده ام خدا را به یادتان می آورم ، سپس حصین گفت: اهل خانواده اش چه کسانی هستند ای زید ؟ آیا همسرانش اهل خانواده اش نیستند ؟ زید گفت : همسرانش اهل خانواده اش هستند امّا اهل خانواده اش کسانی هستند بعد از خودش صدقه بر آنان حرام است . حصین گفت : آنان چه کسانی هستند ؟ زید گفت : آنان آل علی ، و آل عقیل ، و آل جعفر ، و آل عباس هستند . حصین گفت : آیا صدقه بر همه آنها حرام است ؟ گفت : بله . امام احمد در شماره ( 18464 ) این حدبث را روایت کرده است .
امّا بردگان ، به خاطر حدیثی که از مهران غلام پیغمبر- صلی الله علیه و سلم – روایت شده است که پیغمبر فرمودند : " إِنَّا آلُ مُحَمَّدٍ لَا تَحِلُّ لَنَا الصَّدَقَةُ وَمَوْلَى الْقَوْمِ مِنْهُمْ " رواه أحمد برقم 15152 . یعنی : صدقه برای ما آل محمد حلال نیست و غلام هر قومی از جمله آن قوم است . روایت امام احمد شماره (15152 ).
پس آل بیت پیغمبر – صلی الله علیه و سلم – همسران و نواده گان و فرزندان هاشم و عبد المطلب و غلامان آنها هستند ، خدای تعالی از همه داناتر است .
اللهم صل على محمد و على آل محمد كما صليت على إبراهيم و على آل إبراهيم إنك حميد مجيد و بارك على محمد و على آل محمد كما باركت على إبراهيم و على آل إبراهيم إنك حميد مجيد ...
مصدر: نوار اسلام
IslamTape.Com