امام الائمه و شيخ امت اسلام، پيشواي علم تفسير و تاريخ، پرتأليف ترين علماء اسلام، امام بزرگ ابوجعفر محمدبن جرير بن يزيد بن كثير بن غالب طبري در سال 224 ه در شهر آمل مركز آن روز طبرستان (مازندران ايران) به دنيا آمد. پدرش وي را نذر علم كرد و هزينه زندگي او را برعهده گرفت. از اين رو ابن جرير در سال 240 ه در طلب علم رخت سفر بست و عازم بغداد شد. بيش از ده سال در آن شهر اقامت كرد و از شيوخ و علماي بغداد كسب فيض نمود. ولي از آنجا كه امام احمد حنبل سالهاي آخر عمر ايشان بود و اكثرا هم بيمار بودند ابن جرير نتوانست از محضر ايشان استفاده كند. او كه شافعي مذهب بود، آنچنان در اين مذهب پيش رفت كه از بزرگان شافعيه و پس از آن مجتهد مطلق شناخته شد.
اين جرير در طلب حديث و علم قراءات قرآن از بغداد به شام و از آنجا به مصر رفت. در مصر بود كه با شاگردانش از شدت فقر به گرسنگي شديدي مبتلا شدند. چنانكه سه شبانه روز چيزي براي خوردن نيافتند. اما متعاقب آن اتفاق شگفتي افتاد. خداي بزرگ با الهام غيبي، فرمانرواي وقت مصر، احمدبن طولون را از حال آنها آگاه كرد. لذا وي غذاي فراواني براي آنها فرستاد. ابن جرير پس از آن مسافرت طولاني به بغداد بازگشت و با اجازه پدرش در همانجا رحل اقامت افكند.
از مهمترين دستاوردهاي علمي طبري و مصنفات وي كه بزرگترين و مفصل ترين منبع تاريخ اسلام محسوب مي شود، كتاب «تاريخ الرسل و الملوك است» طبري پيشواي دو مدرسه تاريخ و تفسير به شمار مي رود. با وجود آنكه قبل از وي كسان بسيار در دو زمينه تفسير و تاريخ كتاب نوشته بودند، ولي طبري سبك جديد و منحصر به فردي در تاريخ نگاري ايجاد كرد. كتاب مشهور «تاريخ الرسل و الملوك» مهمترين منبع مطالعه تاريخ اسلام به شمار مي رود. سبك تاريخ نويسي طبري، سالشمارانه بود يعني در ذيل هر سال وقايعي را كه در آن سال اتفاق افتاده بود مي نوشت و بعلاوه آنها را تحليل مي كرد. تفسير طبري نيز سرآغاز مكتب تفسيري تفسير به مأثور (حديث) به شمار مي رود. امام فقيه اسفرايني درباره آن مي گويد: «اگر شخصي براي مطالعه تفسير طبري به چين هم مسافرت كند، كار بزرگي انجام نداده است.» امام طبري در علوم فقه و اصول و حديث هم تأليفاتي دارد. ايشان اراده و همت عجيبي در تأليف و تصنيف داشت. چنانكه گفته اند: ابن جرير چهل سال و در هر روز چهل ورقه مي نوشته است. امام ابن جرير آنقدر مشغول تحصيل و تدريس و تصنيف علوم بود كه هرگز در طول عمرش ازدواج نكرد مگر نه اينكه از كوچكي نذر علم شده بود.
ابن جرير هم مانند ساير علماي رباني بود كه علم را فقط براي رضاي خدا مي آموزند و نشر مي كنند. وي زاهد و عابد و با تقوا بود، از دنيا و مقامات دنيوي كناره گرفته بود و هرگز نزد سلاطين و خلفا نرفت. خلفا و وزيران، اموال و عطاياي بسيار براي او مي فرستادند ولي او عليرغم فقر شديد و نيازي كه به عطايا داشت هرگز نمي پذيرفت. ابن جرير گاهي از سر نياز مجبور مي شد كه لباسهاي خود را بفروشد ولي هرگز دست نياز به سوي امرا و دنيا داران دراز نكرد.
امام طبري در اواخر عمر خود، قرباني تعصب مذموم مذهبي شد و از اين ناحيه رنج فراوان ديد. در آن زمان، مناقشات و خصومتهاي زيادي بين طبري با رئيس حنابله بغداد «ابوبكر بن داود» در جريان بود و چنان شد كه حنابله خانه ابن جرير را محاصره كردند. و او را حبس خانگي كرده و ستم بسيار برايشان روا داشتند. در آن زمان مذهب حنبلي در سراسر عراق و خاصه در بغداد، مذهب غالب بود، عوام حنابله طبري را به تشيع متهم كرده و در اين تهمت خيلي هم زياده روي كردند تا جايي كه مردم رااز مراجعه به او بازداشتند. ولي امام طبري از اين اتهام مبرا بود. مردم؛ امام ابن جرير طبري را با كسي ديگر كه او هم برحسب اتفاق نامش محمد بن جرير بن رستم طبري بود و مذهب شيعه داشت اشتباه گرفته بودند. جالب تر اينكه آن مرد نيز، كنيه ابوجعفر داشت!! علامه ذهبي در كتاب تاريخ خودش و هم در كتاب پر ارج« سيرأعلام النبلاء» مسلمانان را متوجه اين موضوع كرده كه دو محمد بن جرير طبري با كنيه ابوجعفر وجود داشته اند. امام طبري غير از آن ابن جرير شيعه مذهب مي باشد. از همين رو، ذهبي پس از ذكر سيره و ترجمه امام طبري بلافاصله ترجمه ابن جرير بن رستم شيعه مذهب را آورده تا خوانندگان متوجه تفاوت بين اين دو نفر باشند. اين محنت و رنجي كه امام طبري به سبب تعصب و جهل مذهبي، برداشت نمود، نمونه اي است از سلسله رنجهاي طولاني كه علماي اسلام تحمل كرده اند.
امام ابن جرير طبري در 27 شوال سال 310 ه در حالي كه هنوز در خانه اش در حبس و محاصره قرار داشت، وفات كرد و شاگردانش نتوانستند، جنازه وي را براي دفن به بيرون از منزل ببرند، لذا وي را در خانه اش دفن كردند.تا چند ماه پس از دفن مردم بر سر قبر وي حاضر و نماز جنازه مي خواندند. خداوند وي را در جوار رحمتهاي واسعه خود، جاي دهد.
مترجم: ابو يحيي
مصدر: سايت نواراسلام
IslamTape.Com
--------------------------------------------------------------------------------
[1] براي آگاهي بيشتر رجوع كنيد: سيراعلام النبلاء، وفيات الاعيان، تاريخ بغداد، تذكره الحفاظ، طبقات المفسرين، البدايه و النهايه، طبقات الشافعيه
0 نظرات:
ارسال یک نظر