اشتباهات روزه داران
1ـ برخي از مسلمانان متأسفانه به جاي استقبال از اين ماه مبارک با ذکر و سپاس خداوند به خاطر توفيق قرار گرفتن در اين ماه با لهو و لعب و موسيقي به استقبال آن مي روند، اين در حاليست که پيامبر اسلام با اين جمله: " بار الها اين ماه را ماه امنيت، سلامتي و اسلام برايمان قرار بده. پروردگار من و تو الله است، اي هلال رشد و برکت"(به روايت ترمذي و گفته است که حديث حسن است)، به استقبال اين ماه مبارک مي رفتند.
2ـ ناآگاهي برخي از مسلمانان نسبت به فضيلت ماه رمضان.
آنها مانند ساير ماه هاي سال به استقبال اين ماه مبارک مي روند در حالي که با توجه به حديث رسول اکرم صلى الله عليه و سلم اين امر اشتباه است. ايشان مي فرمايد:"هنگامي که رمضان فرا مي رسد درهاي بهشت گشوده و درهاي جهنم بسته و شيطان نيز محکم بسته شده است"، در روايت ديگري آمده است که "شيطان در بند و زنجير است" (به روايت بخاري و مسلم).
3ـ يکي ديگر از اشتباهات برخي از مردم اين است که با وجود آگاهي از اينکه آن شب اولين شب ماه رمضان است نماز تراويح را نمي خوانند. اين کار اشتباه است چون به محضي که هلال ماه رويت شد مسلمان وارد اولين شب ماه رمضان شده و سنت است که نماز تراويح را به جماعت در مسجد بخواند.
4ـ غفلت برخي از مردم نسبت به دعا کردن به هنگام اعلام حلول ماه مبارک رمضان يا هنگام رويت هلال ماه. سنت است هنگامي که ثابت شد که ماه مبارک آغاز شده و هلال اين ماه رويه گرديده است بايد اين حديث رسول الله صلى الله عليه و سلم را که به هنگام رويت هلال ماه فرموده بود، تکرار کنند:" بار الها اين ماه را ماه مبارک و ايمان و سلامت و اسلام قرار بده پروردگار من و تو الله است" (صحيح سنن ترمذي).
5ـ از جمله اشتباهات برخي از مردم اين است که شب بدون نيت براي روزه مي خوابند. هنگام که روزه دار آگاهي يافتکه وارد ماه رمضان شده است بر او واجب است که شب به نيت روزه بخوابد. از پيامبر اسلام صلى الله عليه و سلم روايت شده است که فرمود:"هر کس شب رمضان با نيت نخوابد آن روز روزه ندارد"{به روايت نسائي).
ايشان همچنين مي فرمايد:"هر کس شب رمضان و پيش از سپيده دم نيت نکند روزه دار نيست"(به روايت دراقطني و بيهقي و الباني آن را صحيح دانسته است).
6ـ يکي ديگر از اشتباهات برخي از روزه داران بر زبان آوردن نيت است. اين کار آنها اشتباه است چون همين که به نيت روزه شب بخوابد کفايت مي کند. شيخ الاسلام ابن تيميه رحمه الله مي گويد:"به اجماع علماي اسلامي بر زبان آوردن نيت واجب نيست، عموم مسلمانان با نيت روزه مي گيرند و روزه آنها صحيح است"(الفتاوي ج 25 ص 275).
7ـ عدم امساک از خوردن و آشاميدن پس از آگاهي از حلول ماه رمضان . مثلاً فردي مسافر يا خوابيده است يا به دلايلي در ابتدا متوجه نشده است که ماه رمضان فرا رسيده است، اين اشتباهي بوده که از او سر زيده است و بهتر است که هر وقت متوجه شد که ماه مبارک آغاز شده است بايد بقيه روز از خوردن و آشاميدن خودداري کند. از سلمه بن الأکوع (رضى الله عنه) روايت شده است که گفت: "پيامبر مردي را فرستاد تا در روز عاشورا اعلام کند: "هر کس در حال خوردن از خوردن دست بکشد و روزه بگيرد و هر کس نمي خورد ديگر نخورد". ( به روايت بخاري و مسلم).
8ـ ناآگاهي برخي از مردم نسبت به مفطرات و مبطلات روزه. برخي به ويژه در ابتداي ماه رمضان اعمالي انجام مي دهند که روزه را باطل مي کند که اين اشتباه بزرگي است. بر روزه دار واجب است که پيش از رمضان نسبت به مفطرات روزه آگاه شود تا به آن ها دست نزند.
9ـ به تأخير انداختن نماز هاي ظهر و عصر از سوي برخي از روزه داران به سبب غلبه خواب بر آنها که اين از بزرگ ترين اشتباهات محسوب مي شود. الله تعالي مي فرمايد:{واي به حال نمازگزاران، همان کساني که نماز خود را به دست فراموشي مي سپارند}. برخي از علما گفته اند: آنها کساني هستند که آن را به تأخير مي اندازند. در صحيح از ابن مسعود روايت شده است که از رسول الله صلى الله عليه و سلم سئوال کرد:" کدام نماز ارزش بيشتري دارد ايشان فرمودند:خواندن نماز در وقت خودش" و در روايت ديگرآمده است :"در اول وقت آن".
10ـ به تأخير انداختن افطار تا پس از پايان اذان به منظور رعايت احتياط. اين اقدام اشتباه است. روزه دار هر وقت صداي اذان را شنيد بايد افطار کند. هر کس آن را به تأخير بيندازد در کاري که از خواسته نشده است مبالغه کرده است.
11ـ مشغول شدن برخي از روزه داران به خوردن افطار و عدم پيگيري اذان مغرب نيز اشتباه است. سنت است که روزه دار يا غير روزه دار هنگامي که مؤذن اذان مي گويد کلمات اذان را تکرار کند . از ابي سعيد خدري (رضى الله عنه) روايت شده است که رسول الله صلى الله عليه و سلم فرمود:" هنگامي صداي اذان را شنيديد مانند مؤذن اذان را تکرار کنيد"(متفق عليه). تکرار اذان را بايد در حال خوردن افطار هم ادامه داد و نبايد به خاطر اينکه از خوردن به هنگام پيگيري اذان نهي نشده ايم تکرار اذان را متوقف کنيم. البته الله تعالي آگاه تر است.
12ـ تعجيل در افطار. سنت است که روزه دار در افطار کردن عجله کند و به محض اينکه مطمئن شد که زمان افطار فرا رسيده است، خوردن افطار را آغاز کند. سهل بن سعد الساعدي (رضى الله عنه) از رسول روايت کرده است که فرمود:" همچنان مردماني که در افطار کردن تعجيل مي کنند از بهترين ها هستند"(متفق عليه). از انس (رضى الله عنه) روايت شده است که رسول الله صلى الله عليه و سلم فرمود:"در افطار کردن عجله کنيد و خوردن سحري را به تأخير بيندازيد"(کتاب صحيح جامع صغير).
13ـ غفلت برخي از روزه داران نسبت به دعا کردن به هنگام افطار کردن. سنت است که روزه دار به هنگام افطار کردن دعا کند که فضيلت زيادي در آن نهفته است و روزه دار از جمله کساني است که دعاي او رد نمي شود. از انس بن مالک رضى الله عنه روايت شده است که رسول الله صلى الله عليه و سلم فرمود:" دعاي سه شخص رد نمي شود: دعاي پدر و مادر، دعاي روزه دار و دعاي مسافر"(احمد آن را روايت کرده و الباني آن را صحيح دانسته است). از جمله دعاهاي صحيح در اين باره اين دعاي رسول الله صلى الله عليه و سلم به هنگام افطار است که ايشان مي فرمود:"ذهب الظمأ و ابتلت العروق و ثبت الأجر ان شاء الله" (صحيح سنن ابي داوود). {تشنگي برطرف شد و رگ ها سيراب شدند و اجر به خواست خداوند نوشته شد}.
از جمله اشتباهات روزه داران غفلت برخي از آنها از دعا کردن پس از افطار است.
سنت است که هر کس مي خورد يا مي آشامد پس از غذا دعا کند و الله تعالي را به خاطره روزه هايش سپاسگزاري کند و بگويد:" اللهم بارک لنا فيه و اطعمنا خيرا منه". {صحيح سنن ترمذي} (بارالها در آن برايمان برکت قرار بده و با بهتر از آن ما را روزي بده). يا بگويد:" الحمد لله حمدا کثيرا مبارکا فيه غير مودع و لا مستغني عنه ربنا"(صحيح سنن ترمذي). يا بگويد:"(الحمد لله الذي اطعمني هذا و رزقنيه من غير حول مني و لا قوة"(صحيح سنن ترمذي).
14ـ غفلت برخي از روزه داران از دعا کردن در حق کساني که به آنها افطار مي دهند. سنت است وقتي روزدار نزد کسي افطار کرد براي او دعا کند کما اينکه رسول الله صلى الله عليه و سلم در حق قومي که ايشان را افطار داده بودند دعا کرده بود. پس بگويد 1ـ :"افطر عندکم الصائمون و اکل طعامکم الابرار و تنزلت عليکم الملائکه"(صحيح جامع الصغير).
يا بگويد:2ـ "اللهم بارک لهم فيما رزقتهم و اغفر لهم و ارحمهم"(به روايت مسلم)، 3ـ يا بگويد:"اللهم اطعم من اطعمني و اسقي من سقاني"(به روايت مسلم).
15ـ از جمله اشتباهات برخي از روزه داران قضا دادن نماز عشاء و نخواندن آن با جماعت اول به منظور خواندن آن با امام مشخص که عادت دارد هر شب نماز تراويح را هر شب به خاطر صداي خوشش با او بخواند. اين اقدام از جمله فريب مسلمان از سوي شيطان است. که شيطان او را از اداي واجب باز مي دارد و به سوي اداي سنت سوق مي دهد.
16ـ فهم اشتباه برخي از مردم درباره نماز تراويح بانوان اينکه براي او لازم نيست. حضور بانوان در مسجد صحيح و اسلامي است کما اينکه در روايتي از ابوذر رضى الله عنه آمده است که گفت:" پيامبر در شب سوم ماه رمضان اهل خانواده، زنان و مردم را جمع کرد و براي ما نماز خواندـ (آنقدر آن را طول داد) حتي ترسيدم که آب دادن به درخت هاي خرما را از دست بدهم".{قيام الليل مروزي }.
17ـ عجله کردن در سحري خوردن و به تأخير انداختن افطار يا خودداري از خوردن سحري يا اکتفا کردن به خوردن در نيمه شب همگي مخالف سنت رسول الله صلى الله عليه و سلم است. مستحب است که روزه دار پيش از طلوع سپيده دم سحري بخورد. چرا که پيامبر صلى الله عليه و سلم فرموده است:" سه خصلت از اخلاق پيامبران است: عجله کردن در افطاري، به تأخير انداختن سحري و قرار دادن دست راست بر روي دست چپ به هنگام خواندن نماز"{به روايت طبراني}.
18ـ عادت ندادن کودکان به گرفتن روزه به خاطر سن کم آنها.
مستحب است که بچه ها را پيش از رسيدن به سن بلوغ به گرفتن روزه عادت دهيم و آنها را به اين کار امر کنيم تا برايشان تمريني باشد به ويژه که اگر توان آن را داشته باشند. ربيع بنت معوذ مي گويد:"کودکانمان را بر گرفتن روزه عادت مي داديم و برايشان عروسک هايي از پنبه ساخته بوديم که هر وقت براي غذا گريه مي کردند آن عروسک ها را در اختيارشان قرار مي داديم تا اينکه زمان افطار اين کار را ادامه مي داديم"{متفق عليه}.
19ـ اصرار برخي از بيماران در زمينه گرفتن روزه با وجود تحمل سختي و مشقت.اين کار اشتباهي است چون الله سبحان حرج و سختي را از مردم برداشته است و به بيمار اجازه داده است که روزه اش را بخورد و بعدا قضاي آن را بگيرد. الله تعالي مي فرمايد:{ پس هر کس از شما فرا رسيدن اين ماه را دريابد بايد آن روزه را بگيرد و اگر کسي بيمار يا مسافر باشد مي تواند چندي از روزهاي ديگر را ( به اندازه آن روزها روزه بدارد)}.(بقره:185)
20ـ از جمله اشتباهات برخي از روزه داران خودداري از مسواک زدن در روزهاي ماه رمضان. آنها گمان مي کنند که استفاده از مسواک روزه آنها را باطل مي کند که اين کار اشتباه است. رسول اکرم صلى الله عليه و سلم فرمود:" اگر براي امتم دشوار نبود به آنها امر مي کردم که به هنگام هر نماز مسواک بزنند". {متفق عليه}. بخاري رحمه الله مي گويد: پيامبر روزه دار را از ديگران جدا نکرد. شيخ ابن عثيمين ـ حفظه الله ـ مي گويد: روزه روزه دار با مسواک زدن باطل نمي شود بلکه سنت است که روزه دار يا غير روزه دار در اول و آخر روز و در همه وقت مسواک بزند.
21. از جمله اشتباهاتي که برخي مردم را با مشکلاتي نيز مواجه مي سازد اين است هر گاه جنب يا محتلم شدند، چنين مي پندارند که روزه آنان باطل است و بايد آن را قضا کنند. چه بسا برخي جهال نيز چنين فتواهايي داده باشند.
نظر درست آن است که روزه چنين افرادي صحيح است و به قضا نياز ندارد. در روايات آمده است که هرگاه پيامبر گرامي اسلام حضرت محمد صلي الله عليه و سلم پس از فجر (اذان صبح) در حالت احتلام (پس از همبستري با يکي از همسرانشان) از خواب بر مي خاستند، غسل مي کردند و آن روز را روزه مي گرفتند.
شيخ بن باز (رحمه الله) مي فرمايد، احتلام روزه را باطل نمي کند، زيرا اين امر ( جنب شدن) به دست روزه دار نيست و او در صورت ديدن نشانه هاي جنابت، مي بايست غسل جنابت کند.
22. يکي ديگر از اشتباهات درباره ماه رمضان آن است که برخي گمان مي کنند در ماه رمضان همبستري با همسران حرام است.
اين نظر کاملا اشتباه است، زيرا همبستري فقط در روز (از طلوع فجر تا اذان مغرب) حرام است و حال آنکه در شب براي روزه داران حلال است. خداوند متعال در آيه 187 سوره بقره مي فرمايد: " احل لکم ليلة الصيام الرفث الي نسائکم هن لباس لکم و انتم لباس لهن" بر شما حلال شده است شب ماه رمضان نزديکي با همسرانتان، آنها لباس شمايند و شما لباس آنان!
23. از جمله خطاهاي رايج در ماه رمضان آن است که برخي، مسافران را به خاطر افطار کردن روزه سرزنش مي کنند.
اين کار اشتباه و نادرست است، زيرا مسافر در ماه رمضان هم اجازه افطار کردن و هم روزه گرفتن دارد. اين امر نيز به حالت مسافر باز مي گردد که از سه حالت خارج نيست:
اگر روزه گرفتن براي مسافر دشوار نباشد، طبق مفاد آيه مبارکه که مي فرمايد: و أن تصوموا خير لکم ان کنتم تعلمون" بقره/ 181 ( و اگر روزه بگيريد، براي شما بهتر است، اگر بدانيد) براي چنين فردي روزه گرفتن بهتر است.
چنانچه روزه گرفتن براي او دشوار بود و از پذيرش رخصت هم اعراض کرد در چنين شرايطي افطار کردن براي او بهتر است زيرا خداوند متعال مي فرمايد: " لا يکلف الله نفسا الا وسعها" ( خداوند به اندازه توان انسان از او تکليف مي خواهد).
رسول خدا صلي الله عليه و سلم هم مي فرمايد: خداوند متعال دوست دارد، همان گونه که از عزائم استفاده مي شود، از رخصت ها نيز استفاده شود. (ابن حبان و طبراني اين حديث را روايت کرده اند)
آن حضرت همچنين فرموده است: روزه گرفتن در سفر کار خوبي نيست (بخاري و مسلم آن را از جابر رضي الله عنه روايت کرده اند. )
اگر روزه گرفتن دشوار نبود، مسافر ميان روزه و عدم آن مخير است، زيرا در حديثي که حمزة بن عمرو الاسلمي از رسول خدا روايت کرده، امده است که آن حضرت در پاسخ به حمزه که پرسيد، آيا در سفر روزه بگيرم، فرمود: اگر خواستي روزه بگير و اگر خواستي، افطار کن. (گفتني است که حمزه از اصحابي بود که بسيار روزه مي گرفت.)
همچنين ياران پيامبر صلي الله عليه و سلم هيچ گاه روزه گرفتن يا عدم آن را در سفر براي يکديگر عيب نمي دانستند. انس بن مالک رضي الله عنه مي گويد: ما به همراه پيامبر صلي الله عليه و سلم به سفر مي رفتيم و در آن نه روزه دار بر مفطر عيب مي گرفت و نه مفطر بر روزه دار. (روايت از بخاري و مسلم)
روزه و اصناف مردم
روزه بر هر مسلماني که بالغ، قادر و مقيم باشد واجب است.
کافر روزه نمي گيرد و اگر مسلمان شود، قضاي روزه سال هاي کفر بر او واجب نيست.
روزه بر کودکاني که به سن بلوغ نرسيده اند، واجب نيست، اما براي آنکه به آن عادت کند، بايد او را به اين کار فرمان داد.
روزه بر ديوانه واجب نيست و اگر کبير ( در سن بلوغ ) باشد کفاره ندارد.
روزه بر کسي که به دليل کهولت و پيري يا بيماري لا علاج، توان روزه گرفتن ندارد، واجب نيست و اين افراد بايد به ازاي هر روز از ماه رمضان يک فقير را طعام دهند.
افطار کردن براي آن دسته از بيماراني که توان روزه گرفتن ندارند، مجاز است و آنان بايد پس از شفا يافتن آن را قضا کنند.
زنان باردار و آناني که کودکان شيرخواره دارند نيز چنانچه روزه گرفتن بر آنان دشوار باشد يا از وضع کودکان خود بترسند، مي توانند افطار کنند و بعدا ـ پس از رفع ترس ـ قضاي آن را بجا آورند.
زن حائض يا زني که عده وضع حملش تمام نشده باشد ( در دوره نفاس باشد) در اين حالت روزه نمي گيرند و قضاي آن را به جا مي آورند.
کساني که براي نجات غريق يا در آتش گرفتار آمده، مجبور به افطار باشند، نيز مي توانند بعدا قضاي آن را بجا آورند.
مسافر هم اجازه روزه گرفتن دارد و هم مجاز است افطار کند و قضاي آن را بجا آورد. در اين باره تفاوت نمي کند که سفر اضطراري باشد مانند سفر عمره يا مداوم باشد مانند سفرهاي رانندگان تاکسي هاي بين شهرها. چنين افرادي مادام که در شهر خود نباشند، مي توانند، روزه را پس از بازگشت قضا کنند.
سهو روزه دار
اگر روزه دار به علت فراموشي يا ناداني يا به خاطر اکراه، چيزي از مفطرات را خورد يا نوشيد، روزه اش باطل نمي شود. زيرا خداوند متعال در آيه آخر سوره بقره مي فرمايد: ربنا لا تؤاخذنا إن نسينا أو أخطأنا" (پروردگارا، ما را به خاطر فراموشکاري يا اشتباه توبيخ و مؤاخذه مکن" در آيه ديگري هم مي فرمايد:" إلا من أکره و قلبه مطمئن بالإيمان" نحل/ 106 ( مگر کسي که او را اجبار کرده باشند و حال آنکه ايمان قلبي اش ثابت باشد.) خداوند متعال همچنين مي فرمايد: "و ليس عليکم جناح فيما أخطأتم به و لکن ما تعمدت قلوبکم" احزاب / 5
بنابراين، اگر روزه دار در حالت فراموشي چيزي خورد يا نوشيد، روزه اش باطل نمي شود.
-اگر گمان کرد که خورشيد غروب کرده است يا چنين فکر مي کرد که هنوز فجر طلوع نکرده (وقت اذان صبح فرا نرسيده است) و در اين حالت چيزي خورد و يا نوشيد، روزه اش باطل نمي شود.
-چنانچه روزه دار، مضمضه کند و بدون قصد مقداري آب به داخل گلويش فرو رود، روزه اش باطل نمي شود.
-اگر در خواب محتلم شد، روزه اش باطل نمي شود، زيرا در حالت خواب اختيار از دست او خارج بوده است.
اسباب باطل شدن روزه (مبطلات روزه)
هشت چيز روزه را باطل مي کند که عبارتند :
الف: جماع: اگر روزه دار در روز ماه رمضان با همسر خود همبستر شود و جماع کند، بايد قضاي آن روزه را بگيرد، مضاف بر آن بايد کفاره بدهد. کفاره آن نيز آزاد کردن يک برده است، اگر نتوانست بايد شصت روز پشت سر هم روزه بگيرد و اگر نتوانست بايد شصت فقير را طعام دهد.
ب: انزال مني در بيداري بر اثر استمناء يا همبستري يا بوسه يا در آغوش گرفتن يا غيره.
ج: خوردن يا آشاميدن. مفيد يا مضر بودن آن تفاوتي نمي کند و دود (سيگار يا چيزهاي ديگر به صورت عمدي) از آن جمله است.
د: تزريق آمپول هاي تقويتي که به جاي غذا از آن استفاده مي شود. اما آمپول هاي غير تقويتي خواه عضلاني باشد يا وريدي و خواه مزه آن را حس کند يا نه، روزه را باطل نمي کند.
ه. تزريق خون، خواه به علت از دست دادن خون زياد باشد يا چيز ديگر.
و: خروج خون حيض يا نفاس
ز: بيرون کشيدن خون از بدن از طريق حجامت يا راه ديگر. اما خروج خون به علت خون دماغ شدن يا کشيدن دندان بدان سبب که به معناي حجامت نيست، روزه را باطل نمي کند.
ح: استفراغ عمدي، اما اگر غير عمدي باشد، روزه با آن باطل نمي شود.
توصيه هايي به روزه داران
1.روزه دار در صورت نياز به غسل جنابت هم مي تواند نيت روزه کند و پس از طلوع فجر غسل نمايد.
2. زن چنانچه پيش از طلوع فجر يکي از روزهاي ماه مبارک رمضان از حيض يا نفاس پاک شد، بايد آن روز را روزه بگيرد، هر چند که غسل به جا نياورده باشد و مجاز است که غسل را پس از طلوع فجر به جا آورد.
3.روزه دار در روز ماه رمضان مي تواند دندان خود را جراحي کرده يا بکشد و آن را ضد عفوني کند يا در چشم يا گوش خود قطره بريزد و حتي در صورت حس کردن طعم آن قطره در حلق، باز روزه اش باطل نمي شود.
4.
5. روزه دار براي خنک شدن و کاهش عطش مي تواند روي خود آب بريزد يا در کنار خنک کننده اي مانند کولر بنشيند.
6. روزه دار مي تواند براي آسان کردن تنفس و کاهش فشار و غيره آب را در دهانش مضمضه کند.
7ـ اگر دهان روزه دار خشک شد او مي تواند لب هايش را با آب تر کند يا با آب مضمضه کند، اما اجازه غرغره کردن ندارد.
8ـ سنت است که روزه دار سحري را تا چند دقيقه پيش از طلوع سپيده دم به تأخير بيندازد و پس از غروب خورشيد در خوردن افطاري عجله و شتاب کند و با چند دانه رطب افطار کند و اگر رطبي نيافت با خرما و اگر خرما نبود با آب و اگر آب هم در دسترسش نبود و هيچ غذاي حلالي را نيافت در قلبش نيت باز کردن روزه اش را بکند تا اينکه چيزي پيدا مي کند.
9ـ سنت است که روزه دار بر عباداتش بيفزايد و از همه کارهايي که از آن نهي شده است دوري کند.
10ـ بر روزه دار واجب است که فرايض خود را تمام و کمال انجام دهد و از کارهاي حرام دوري کند. نمازهاي پنج گانه را در وقتش به جماعت بخواند و اگر نتوانست به جماعت بخواند از دورغ و غيبت و تقلب و معاملاتي که در آن ربا وجود دارد و از هر سخن و رفتار حرام بپرهيزد. پيامبر اسلام صلى الله عليه و سلم مي فرمايد:"هر کس سخن زشت و ناروا و عمل به آن را ترک نکند و همچنان بر جهل و ناداني خود پافشاري مي ورزد خداوند نيازي ندارد که آب و غذاي خود را ترک کند".
الله را قسم مي دهيم به اسماء و صفات نيکويش! که ما را از ارتکاب به خطا و لغزش دور سازد و آگاهي و فقه در دين را نصيب ما گرداند و ما را از جمله روزه داراني قرار دهد که از روي ايمان و طلب پاداش روزه گرفته اند و از ما اين روزه ها را بپذيرد. گناهان ما را که از روي عمد يا آشکارا و پنهان انجام داده ايم بيامرزد که او قادر و توانا بر اين کار و آمرزنده است.
سبحان ربک رب العزة عما يصفون و سلام علي المرسلين و الحمد لله رب العالمين.
مترجم: ام طه ناوي
مصدر: سايت نوار اسلام
IslamTape.Com
1ـ برخي از مسلمانان متأسفانه به جاي استقبال از اين ماه مبارک با ذکر و سپاس خداوند به خاطر توفيق قرار گرفتن در اين ماه با لهو و لعب و موسيقي به استقبال آن مي روند، اين در حاليست که پيامبر اسلام با اين جمله: " بار الها اين ماه را ماه امنيت، سلامتي و اسلام برايمان قرار بده. پروردگار من و تو الله است، اي هلال رشد و برکت"(به روايت ترمذي و گفته است که حديث حسن است)، به استقبال اين ماه مبارک مي رفتند.
2ـ ناآگاهي برخي از مسلمانان نسبت به فضيلت ماه رمضان.
آنها مانند ساير ماه هاي سال به استقبال اين ماه مبارک مي روند در حالي که با توجه به حديث رسول اکرم صلى الله عليه و سلم اين امر اشتباه است. ايشان مي فرمايد:"هنگامي که رمضان فرا مي رسد درهاي بهشت گشوده و درهاي جهنم بسته و شيطان نيز محکم بسته شده است"، در روايت ديگري آمده است که "شيطان در بند و زنجير است" (به روايت بخاري و مسلم).
3ـ يکي ديگر از اشتباهات برخي از مردم اين است که با وجود آگاهي از اينکه آن شب اولين شب ماه رمضان است نماز تراويح را نمي خوانند. اين کار اشتباه است چون به محضي که هلال ماه رويت شد مسلمان وارد اولين شب ماه رمضان شده و سنت است که نماز تراويح را به جماعت در مسجد بخواند.
4ـ غفلت برخي از مردم نسبت به دعا کردن به هنگام اعلام حلول ماه مبارک رمضان يا هنگام رويت هلال ماه. سنت است هنگامي که ثابت شد که ماه مبارک آغاز شده و هلال اين ماه رويه گرديده است بايد اين حديث رسول الله صلى الله عليه و سلم را که به هنگام رويت هلال ماه فرموده بود، تکرار کنند:" بار الها اين ماه را ماه مبارک و ايمان و سلامت و اسلام قرار بده پروردگار من و تو الله است" (صحيح سنن ترمذي).
5ـ از جمله اشتباهات برخي از مردم اين است که شب بدون نيت براي روزه مي خوابند. هنگام که روزه دار آگاهي يافتکه وارد ماه رمضان شده است بر او واجب است که شب به نيت روزه بخوابد. از پيامبر اسلام صلى الله عليه و سلم روايت شده است که فرمود:"هر کس شب رمضان با نيت نخوابد آن روز روزه ندارد"{به روايت نسائي).
ايشان همچنين مي فرمايد:"هر کس شب رمضان و پيش از سپيده دم نيت نکند روزه دار نيست"(به روايت دراقطني و بيهقي و الباني آن را صحيح دانسته است).
6ـ يکي ديگر از اشتباهات برخي از روزه داران بر زبان آوردن نيت است. اين کار آنها اشتباه است چون همين که به نيت روزه شب بخوابد کفايت مي کند. شيخ الاسلام ابن تيميه رحمه الله مي گويد:"به اجماع علماي اسلامي بر زبان آوردن نيت واجب نيست، عموم مسلمانان با نيت روزه مي گيرند و روزه آنها صحيح است"(الفتاوي ج 25 ص 275).
7ـ عدم امساک از خوردن و آشاميدن پس از آگاهي از حلول ماه رمضان . مثلاً فردي مسافر يا خوابيده است يا به دلايلي در ابتدا متوجه نشده است که ماه رمضان فرا رسيده است، اين اشتباهي بوده که از او سر زيده است و بهتر است که هر وقت متوجه شد که ماه مبارک آغاز شده است بايد بقيه روز از خوردن و آشاميدن خودداري کند. از سلمه بن الأکوع (رضى الله عنه) روايت شده است که گفت: "پيامبر مردي را فرستاد تا در روز عاشورا اعلام کند: "هر کس در حال خوردن از خوردن دست بکشد و روزه بگيرد و هر کس نمي خورد ديگر نخورد". ( به روايت بخاري و مسلم).
8ـ ناآگاهي برخي از مردم نسبت به مفطرات و مبطلات روزه. برخي به ويژه در ابتداي ماه رمضان اعمالي انجام مي دهند که روزه را باطل مي کند که اين اشتباه بزرگي است. بر روزه دار واجب است که پيش از رمضان نسبت به مفطرات روزه آگاه شود تا به آن ها دست نزند.
9ـ به تأخير انداختن نماز هاي ظهر و عصر از سوي برخي از روزه داران به سبب غلبه خواب بر آنها که اين از بزرگ ترين اشتباهات محسوب مي شود. الله تعالي مي فرمايد:{واي به حال نمازگزاران، همان کساني که نماز خود را به دست فراموشي مي سپارند}. برخي از علما گفته اند: آنها کساني هستند که آن را به تأخير مي اندازند. در صحيح از ابن مسعود روايت شده است که از رسول الله صلى الله عليه و سلم سئوال کرد:" کدام نماز ارزش بيشتري دارد ايشان فرمودند:خواندن نماز در وقت خودش" و در روايت ديگرآمده است :"در اول وقت آن".
10ـ به تأخير انداختن افطار تا پس از پايان اذان به منظور رعايت احتياط. اين اقدام اشتباه است. روزه دار هر وقت صداي اذان را شنيد بايد افطار کند. هر کس آن را به تأخير بيندازد در کاري که از خواسته نشده است مبالغه کرده است.
11ـ مشغول شدن برخي از روزه داران به خوردن افطار و عدم پيگيري اذان مغرب نيز اشتباه است. سنت است که روزه دار يا غير روزه دار هنگامي که مؤذن اذان مي گويد کلمات اذان را تکرار کند . از ابي سعيد خدري (رضى الله عنه) روايت شده است که رسول الله صلى الله عليه و سلم فرمود:" هنگامي صداي اذان را شنيديد مانند مؤذن اذان را تکرار کنيد"(متفق عليه). تکرار اذان را بايد در حال خوردن افطار هم ادامه داد و نبايد به خاطر اينکه از خوردن به هنگام پيگيري اذان نهي نشده ايم تکرار اذان را متوقف کنيم. البته الله تعالي آگاه تر است.
12ـ تعجيل در افطار. سنت است که روزه دار در افطار کردن عجله کند و به محض اينکه مطمئن شد که زمان افطار فرا رسيده است، خوردن افطار را آغاز کند. سهل بن سعد الساعدي (رضى الله عنه) از رسول روايت کرده است که فرمود:" همچنان مردماني که در افطار کردن تعجيل مي کنند از بهترين ها هستند"(متفق عليه). از انس (رضى الله عنه) روايت شده است که رسول الله صلى الله عليه و سلم فرمود:"در افطار کردن عجله کنيد و خوردن سحري را به تأخير بيندازيد"(کتاب صحيح جامع صغير).
13ـ غفلت برخي از روزه داران نسبت به دعا کردن به هنگام افطار کردن. سنت است که روزه دار به هنگام افطار کردن دعا کند که فضيلت زيادي در آن نهفته است و روزه دار از جمله کساني است که دعاي او رد نمي شود. از انس بن مالک رضى الله عنه روايت شده است که رسول الله صلى الله عليه و سلم فرمود:" دعاي سه شخص رد نمي شود: دعاي پدر و مادر، دعاي روزه دار و دعاي مسافر"(احمد آن را روايت کرده و الباني آن را صحيح دانسته است). از جمله دعاهاي صحيح در اين باره اين دعاي رسول الله صلى الله عليه و سلم به هنگام افطار است که ايشان مي فرمود:"ذهب الظمأ و ابتلت العروق و ثبت الأجر ان شاء الله" (صحيح سنن ابي داوود). {تشنگي برطرف شد و رگ ها سيراب شدند و اجر به خواست خداوند نوشته شد}.
از جمله اشتباهات روزه داران غفلت برخي از آنها از دعا کردن پس از افطار است.
سنت است که هر کس مي خورد يا مي آشامد پس از غذا دعا کند و الله تعالي را به خاطره روزه هايش سپاسگزاري کند و بگويد:" اللهم بارک لنا فيه و اطعمنا خيرا منه". {صحيح سنن ترمذي} (بارالها در آن برايمان برکت قرار بده و با بهتر از آن ما را روزي بده). يا بگويد:" الحمد لله حمدا کثيرا مبارکا فيه غير مودع و لا مستغني عنه ربنا"(صحيح سنن ترمذي). يا بگويد:"(الحمد لله الذي اطعمني هذا و رزقنيه من غير حول مني و لا قوة"(صحيح سنن ترمذي).
14ـ غفلت برخي از روزه داران از دعا کردن در حق کساني که به آنها افطار مي دهند. سنت است وقتي روزدار نزد کسي افطار کرد براي او دعا کند کما اينکه رسول الله صلى الله عليه و سلم در حق قومي که ايشان را افطار داده بودند دعا کرده بود. پس بگويد 1ـ :"افطر عندکم الصائمون و اکل طعامکم الابرار و تنزلت عليکم الملائکه"(صحيح جامع الصغير).
يا بگويد:2ـ "اللهم بارک لهم فيما رزقتهم و اغفر لهم و ارحمهم"(به روايت مسلم)، 3ـ يا بگويد:"اللهم اطعم من اطعمني و اسقي من سقاني"(به روايت مسلم).
15ـ از جمله اشتباهات برخي از روزه داران قضا دادن نماز عشاء و نخواندن آن با جماعت اول به منظور خواندن آن با امام مشخص که عادت دارد هر شب نماز تراويح را هر شب به خاطر صداي خوشش با او بخواند. اين اقدام از جمله فريب مسلمان از سوي شيطان است. که شيطان او را از اداي واجب باز مي دارد و به سوي اداي سنت سوق مي دهد.
16ـ فهم اشتباه برخي از مردم درباره نماز تراويح بانوان اينکه براي او لازم نيست. حضور بانوان در مسجد صحيح و اسلامي است کما اينکه در روايتي از ابوذر رضى الله عنه آمده است که گفت:" پيامبر در شب سوم ماه رمضان اهل خانواده، زنان و مردم را جمع کرد و براي ما نماز خواندـ (آنقدر آن را طول داد) حتي ترسيدم که آب دادن به درخت هاي خرما را از دست بدهم".{قيام الليل مروزي }.
17ـ عجله کردن در سحري خوردن و به تأخير انداختن افطار يا خودداري از خوردن سحري يا اکتفا کردن به خوردن در نيمه شب همگي مخالف سنت رسول الله صلى الله عليه و سلم است. مستحب است که روزه دار پيش از طلوع سپيده دم سحري بخورد. چرا که پيامبر صلى الله عليه و سلم فرموده است:" سه خصلت از اخلاق پيامبران است: عجله کردن در افطاري، به تأخير انداختن سحري و قرار دادن دست راست بر روي دست چپ به هنگام خواندن نماز"{به روايت طبراني}.
18ـ عادت ندادن کودکان به گرفتن روزه به خاطر سن کم آنها.
مستحب است که بچه ها را پيش از رسيدن به سن بلوغ به گرفتن روزه عادت دهيم و آنها را به اين کار امر کنيم تا برايشان تمريني باشد به ويژه که اگر توان آن را داشته باشند. ربيع بنت معوذ مي گويد:"کودکانمان را بر گرفتن روزه عادت مي داديم و برايشان عروسک هايي از پنبه ساخته بوديم که هر وقت براي غذا گريه مي کردند آن عروسک ها را در اختيارشان قرار مي داديم تا اينکه زمان افطار اين کار را ادامه مي داديم"{متفق عليه}.
19ـ اصرار برخي از بيماران در زمينه گرفتن روزه با وجود تحمل سختي و مشقت.اين کار اشتباهي است چون الله سبحان حرج و سختي را از مردم برداشته است و به بيمار اجازه داده است که روزه اش را بخورد و بعدا قضاي آن را بگيرد. الله تعالي مي فرمايد:{ پس هر کس از شما فرا رسيدن اين ماه را دريابد بايد آن روزه را بگيرد و اگر کسي بيمار يا مسافر باشد مي تواند چندي از روزهاي ديگر را ( به اندازه آن روزها روزه بدارد)}.(بقره:185)
20ـ از جمله اشتباهات برخي از روزه داران خودداري از مسواک زدن در روزهاي ماه رمضان. آنها گمان مي کنند که استفاده از مسواک روزه آنها را باطل مي کند که اين کار اشتباه است. رسول اکرم صلى الله عليه و سلم فرمود:" اگر براي امتم دشوار نبود به آنها امر مي کردم که به هنگام هر نماز مسواک بزنند". {متفق عليه}. بخاري رحمه الله مي گويد: پيامبر روزه دار را از ديگران جدا نکرد. شيخ ابن عثيمين ـ حفظه الله ـ مي گويد: روزه روزه دار با مسواک زدن باطل نمي شود بلکه سنت است که روزه دار يا غير روزه دار در اول و آخر روز و در همه وقت مسواک بزند.
21. از جمله اشتباهاتي که برخي مردم را با مشکلاتي نيز مواجه مي سازد اين است هر گاه جنب يا محتلم شدند، چنين مي پندارند که روزه آنان باطل است و بايد آن را قضا کنند. چه بسا برخي جهال نيز چنين فتواهايي داده باشند.
نظر درست آن است که روزه چنين افرادي صحيح است و به قضا نياز ندارد. در روايات آمده است که هرگاه پيامبر گرامي اسلام حضرت محمد صلي الله عليه و سلم پس از فجر (اذان صبح) در حالت احتلام (پس از همبستري با يکي از همسرانشان) از خواب بر مي خاستند، غسل مي کردند و آن روز را روزه مي گرفتند.
شيخ بن باز (رحمه الله) مي فرمايد، احتلام روزه را باطل نمي کند، زيرا اين امر ( جنب شدن) به دست روزه دار نيست و او در صورت ديدن نشانه هاي جنابت، مي بايست غسل جنابت کند.
22. يکي ديگر از اشتباهات درباره ماه رمضان آن است که برخي گمان مي کنند در ماه رمضان همبستري با همسران حرام است.
اين نظر کاملا اشتباه است، زيرا همبستري فقط در روز (از طلوع فجر تا اذان مغرب) حرام است و حال آنکه در شب براي روزه داران حلال است. خداوند متعال در آيه 187 سوره بقره مي فرمايد: " احل لکم ليلة الصيام الرفث الي نسائکم هن لباس لکم و انتم لباس لهن" بر شما حلال شده است شب ماه رمضان نزديکي با همسرانتان، آنها لباس شمايند و شما لباس آنان!
23. از جمله خطاهاي رايج در ماه رمضان آن است که برخي، مسافران را به خاطر افطار کردن روزه سرزنش مي کنند.
اين کار اشتباه و نادرست است، زيرا مسافر در ماه رمضان هم اجازه افطار کردن و هم روزه گرفتن دارد. اين امر نيز به حالت مسافر باز مي گردد که از سه حالت خارج نيست:
اگر روزه گرفتن براي مسافر دشوار نباشد، طبق مفاد آيه مبارکه که مي فرمايد: و أن تصوموا خير لکم ان کنتم تعلمون" بقره/ 181 ( و اگر روزه بگيريد، براي شما بهتر است، اگر بدانيد) براي چنين فردي روزه گرفتن بهتر است.
چنانچه روزه گرفتن براي او دشوار بود و از پذيرش رخصت هم اعراض کرد در چنين شرايطي افطار کردن براي او بهتر است زيرا خداوند متعال مي فرمايد: " لا يکلف الله نفسا الا وسعها" ( خداوند به اندازه توان انسان از او تکليف مي خواهد).
رسول خدا صلي الله عليه و سلم هم مي فرمايد: خداوند متعال دوست دارد، همان گونه که از عزائم استفاده مي شود، از رخصت ها نيز استفاده شود. (ابن حبان و طبراني اين حديث را روايت کرده اند)
آن حضرت همچنين فرموده است: روزه گرفتن در سفر کار خوبي نيست (بخاري و مسلم آن را از جابر رضي الله عنه روايت کرده اند. )
اگر روزه گرفتن دشوار نبود، مسافر ميان روزه و عدم آن مخير است، زيرا در حديثي که حمزة بن عمرو الاسلمي از رسول خدا روايت کرده، امده است که آن حضرت در پاسخ به حمزه که پرسيد، آيا در سفر روزه بگيرم، فرمود: اگر خواستي روزه بگير و اگر خواستي، افطار کن. (گفتني است که حمزه از اصحابي بود که بسيار روزه مي گرفت.)
همچنين ياران پيامبر صلي الله عليه و سلم هيچ گاه روزه گرفتن يا عدم آن را در سفر براي يکديگر عيب نمي دانستند. انس بن مالک رضي الله عنه مي گويد: ما به همراه پيامبر صلي الله عليه و سلم به سفر مي رفتيم و در آن نه روزه دار بر مفطر عيب مي گرفت و نه مفطر بر روزه دار. (روايت از بخاري و مسلم)
روزه و اصناف مردم
روزه بر هر مسلماني که بالغ، قادر و مقيم باشد واجب است.
کافر روزه نمي گيرد و اگر مسلمان شود، قضاي روزه سال هاي کفر بر او واجب نيست.
روزه بر کودکاني که به سن بلوغ نرسيده اند، واجب نيست، اما براي آنکه به آن عادت کند، بايد او را به اين کار فرمان داد.
روزه بر ديوانه واجب نيست و اگر کبير ( در سن بلوغ ) باشد کفاره ندارد.
روزه بر کسي که به دليل کهولت و پيري يا بيماري لا علاج، توان روزه گرفتن ندارد، واجب نيست و اين افراد بايد به ازاي هر روز از ماه رمضان يک فقير را طعام دهند.
افطار کردن براي آن دسته از بيماراني که توان روزه گرفتن ندارند، مجاز است و آنان بايد پس از شفا يافتن آن را قضا کنند.
زنان باردار و آناني که کودکان شيرخواره دارند نيز چنانچه روزه گرفتن بر آنان دشوار باشد يا از وضع کودکان خود بترسند، مي توانند افطار کنند و بعدا ـ پس از رفع ترس ـ قضاي آن را بجا آورند.
زن حائض يا زني که عده وضع حملش تمام نشده باشد ( در دوره نفاس باشد) در اين حالت روزه نمي گيرند و قضاي آن را به جا مي آورند.
کساني که براي نجات غريق يا در آتش گرفتار آمده، مجبور به افطار باشند، نيز مي توانند بعدا قضاي آن را بجا آورند.
مسافر هم اجازه روزه گرفتن دارد و هم مجاز است افطار کند و قضاي آن را بجا آورد. در اين باره تفاوت نمي کند که سفر اضطراري باشد مانند سفر عمره يا مداوم باشد مانند سفرهاي رانندگان تاکسي هاي بين شهرها. چنين افرادي مادام که در شهر خود نباشند، مي توانند، روزه را پس از بازگشت قضا کنند.
سهو روزه دار
اگر روزه دار به علت فراموشي يا ناداني يا به خاطر اکراه، چيزي از مفطرات را خورد يا نوشيد، روزه اش باطل نمي شود. زيرا خداوند متعال در آيه آخر سوره بقره مي فرمايد: ربنا لا تؤاخذنا إن نسينا أو أخطأنا" (پروردگارا، ما را به خاطر فراموشکاري يا اشتباه توبيخ و مؤاخذه مکن" در آيه ديگري هم مي فرمايد:" إلا من أکره و قلبه مطمئن بالإيمان" نحل/ 106 ( مگر کسي که او را اجبار کرده باشند و حال آنکه ايمان قلبي اش ثابت باشد.) خداوند متعال همچنين مي فرمايد: "و ليس عليکم جناح فيما أخطأتم به و لکن ما تعمدت قلوبکم" احزاب / 5
بنابراين، اگر روزه دار در حالت فراموشي چيزي خورد يا نوشيد، روزه اش باطل نمي شود.
-اگر گمان کرد که خورشيد غروب کرده است يا چنين فکر مي کرد که هنوز فجر طلوع نکرده (وقت اذان صبح فرا نرسيده است) و در اين حالت چيزي خورد و يا نوشيد، روزه اش باطل نمي شود.
-چنانچه روزه دار، مضمضه کند و بدون قصد مقداري آب به داخل گلويش فرو رود، روزه اش باطل نمي شود.
-اگر در خواب محتلم شد، روزه اش باطل نمي شود، زيرا در حالت خواب اختيار از دست او خارج بوده است.
اسباب باطل شدن روزه (مبطلات روزه)
هشت چيز روزه را باطل مي کند که عبارتند :
الف: جماع: اگر روزه دار در روز ماه رمضان با همسر خود همبستر شود و جماع کند، بايد قضاي آن روزه را بگيرد، مضاف بر آن بايد کفاره بدهد. کفاره آن نيز آزاد کردن يک برده است، اگر نتوانست بايد شصت روز پشت سر هم روزه بگيرد و اگر نتوانست بايد شصت فقير را طعام دهد.
ب: انزال مني در بيداري بر اثر استمناء يا همبستري يا بوسه يا در آغوش گرفتن يا غيره.
ج: خوردن يا آشاميدن. مفيد يا مضر بودن آن تفاوتي نمي کند و دود (سيگار يا چيزهاي ديگر به صورت عمدي) از آن جمله است.
د: تزريق آمپول هاي تقويتي که به جاي غذا از آن استفاده مي شود. اما آمپول هاي غير تقويتي خواه عضلاني باشد يا وريدي و خواه مزه آن را حس کند يا نه، روزه را باطل نمي کند.
ه. تزريق خون، خواه به علت از دست دادن خون زياد باشد يا چيز ديگر.
و: خروج خون حيض يا نفاس
ز: بيرون کشيدن خون از بدن از طريق حجامت يا راه ديگر. اما خروج خون به علت خون دماغ شدن يا کشيدن دندان بدان سبب که به معناي حجامت نيست، روزه را باطل نمي کند.
ح: استفراغ عمدي، اما اگر غير عمدي باشد، روزه با آن باطل نمي شود.
توصيه هايي به روزه داران
1.روزه دار در صورت نياز به غسل جنابت هم مي تواند نيت روزه کند و پس از طلوع فجر غسل نمايد.
2. زن چنانچه پيش از طلوع فجر يکي از روزهاي ماه مبارک رمضان از حيض يا نفاس پاک شد، بايد آن روز را روزه بگيرد، هر چند که غسل به جا نياورده باشد و مجاز است که غسل را پس از طلوع فجر به جا آورد.
3.روزه دار در روز ماه رمضان مي تواند دندان خود را جراحي کرده يا بکشد و آن را ضد عفوني کند يا در چشم يا گوش خود قطره بريزد و حتي در صورت حس کردن طعم آن قطره در حلق، باز روزه اش باطل نمي شود.
4.
5. روزه دار براي خنک شدن و کاهش عطش مي تواند روي خود آب بريزد يا در کنار خنک کننده اي مانند کولر بنشيند.
6. روزه دار مي تواند براي آسان کردن تنفس و کاهش فشار و غيره آب را در دهانش مضمضه کند.
7ـ اگر دهان روزه دار خشک شد او مي تواند لب هايش را با آب تر کند يا با آب مضمضه کند، اما اجازه غرغره کردن ندارد.
8ـ سنت است که روزه دار سحري را تا چند دقيقه پيش از طلوع سپيده دم به تأخير بيندازد و پس از غروب خورشيد در خوردن افطاري عجله و شتاب کند و با چند دانه رطب افطار کند و اگر رطبي نيافت با خرما و اگر خرما نبود با آب و اگر آب هم در دسترسش نبود و هيچ غذاي حلالي را نيافت در قلبش نيت باز کردن روزه اش را بکند تا اينکه چيزي پيدا مي کند.
9ـ سنت است که روزه دار بر عباداتش بيفزايد و از همه کارهايي که از آن نهي شده است دوري کند.
10ـ بر روزه دار واجب است که فرايض خود را تمام و کمال انجام دهد و از کارهاي حرام دوري کند. نمازهاي پنج گانه را در وقتش به جماعت بخواند و اگر نتوانست به جماعت بخواند از دورغ و غيبت و تقلب و معاملاتي که در آن ربا وجود دارد و از هر سخن و رفتار حرام بپرهيزد. پيامبر اسلام صلى الله عليه و سلم مي فرمايد:"هر کس سخن زشت و ناروا و عمل به آن را ترک نکند و همچنان بر جهل و ناداني خود پافشاري مي ورزد خداوند نيازي ندارد که آب و غذاي خود را ترک کند".
الله را قسم مي دهيم به اسماء و صفات نيکويش! که ما را از ارتکاب به خطا و لغزش دور سازد و آگاهي و فقه در دين را نصيب ما گرداند و ما را از جمله روزه داراني قرار دهد که از روي ايمان و طلب پاداش روزه گرفته اند و از ما اين روزه ها را بپذيرد. گناهان ما را که از روي عمد يا آشکارا و پنهان انجام داده ايم بيامرزد که او قادر و توانا بر اين کار و آمرزنده است.
سبحان ربک رب العزة عما يصفون و سلام علي المرسلين و الحمد لله رب العالمين.
مترجم: ام طه ناوي
مصدر: سايت نوار اسلام
IslamTape.Com
0 نظرات:
ارسال یک نظر