ولتر و پيامبر اسلام -صلى الله عليه وآله وسلم-

 

مصطفي حسيني طباطبائي

تهمت هاي شگفت آور غربيان در گذشته نه تنها ميان مردم عوام و بي دانش، شايع بود بلکه از زبان برخي متفکران و دانشمندان ايشان نيز شنيده مي شد و در حقيقت همين خواصّ بودند که عوام النّاس را بر ضدّ پيامبر والامقام اسلام -صلى الله عليه وآله وسلم- برمي انگيختند و دستاويزي بدست آنان مي دادند تا تهمت ها را مضاعف سازند!
از جملة اين متفکّران و روشنفکران، يکي وُلتِر فيلسوف و نويسندة فرانسوي بود که از ابراز مخالفت و اهانت نسبت به مقام قُدسي پيامبر بزگوار اسلام -صلى الله عليه وآله وسلم- خوداري نورزيد تا آنجا که نمايشنامه اي با عنوان: «محمّد يا تعصّب»(1)ترتيب داد و آنرا به سال 1742 ميلادي در پاريس به معرض نمايش گذاشت و در خلال آن، پيامبر پاک خدا -صلى الله عليه وآله وسلم- را آماج انواع تهمت ها و اهانت ها قرار داد. نمايشنامة ولتر را يکي از محققّان معاصر اينچنين خلاصه کرده است: «حارث، يکي از پيروان محمّد در جنگي که بين طائفه قريش و مسلمانان مدينه در مي گيرد، زيد فرزند زُوپَير حاکم دادگستر مکّه را مي ربايد. اين کودک در حرمسراي محمّد و تحت تعاليم او بزرگ مي شود ولي از کودکي به خواهر ناشناخته خود زينب که او هم نزد محمّد بزرگ شده ولي اسير زوپير بود دل مي بندد. از طرفي محمّد نيز شيفته و دلباختة زينب است لذا براي اينکه به وصال معشوقه برسد و در ضمن، زوپير را از سر راه خود بردارد وعده هايي خوش به زيد مي دهد تا او را بکشتن زوپير تحريص نمايد. اين وعده ها عبارتند از زينب در اين دنيا و بهشت در آن جهان. زيد مي پذيرد و خود را به مکّه مي رساند و با همکاري زينب، پنهاني به حرمسراي زوپير رخنه مي کند و در لحظه اي مناسب - بي آنکه بداند - پدر پير و فرسودة خويش را که در تمام عمر لحظه اي از فداکاري براي وطنش غفلت نکرده است از پاي درآورد. ولي زوپير در نَفَس آخر، فرزندان خود زيد و زينب را باز مي شناسد و آنان را در آغوش مي فشارد و از زيد مي خواهد که انتقام خونش را بگيرد. زيد خروشان به سوي مردم مي شتابد تا آنان را بر ضدّ محمّد برانگيزد ولي ديري نمي پايد که خود نيز بر زمين نقش مي بندد زيرا محمّد قبلاً بوسيله عُمَر او را مسموم کرده است».!(2)
ولتر در اين نمايشنامه، ماجراي زيد و زينب را که در صدر اسلام پيش آمده بکلّي دگر گون ساخته و تحريف کرده است يعني آن را بدلخواه خود، بصورتي درآورده که احساسات تماشاچي را سخت بر ضدّ پيامبر گرامي اسلام -صلى الله عليه وآله وسلم- برانگيزد و اين کار، جز خيانت به دين و تاريخ چه نام دارد؟ ماجراي زيد و زينب در قرآن مجيد(3)به اشارت آمده و تفاسير قرآن(4)و کتب سيره(5)و تَراجم عرب(6)نيز اين موضوع را به تفصيل گزارش کرده اند، شايد براي خوانندگان اروپايي باور کردني نباشد که گزارشهاي اين ماجري با آنچه ولتر بصورت نمايشنامه درآورده از بهشت تا دوزخ فاصله دارد! مگر آنکه مانند بسياري از شرقي ها آن را در کتابهاي تاريخي خوانده و پيگيري کرده باشند. ما در اينجا چکيدة جريان مزبور را به کمک مأخذ اصلي، بنظر خوانندگان مي رسانيم تا آنرا با نمايشنامة ولتر مقايسه کنند
روايات مورّخان عرب اتفّاق دارند که کودکي به نام زيد پيش از نبوّت محمّد -صلى الله عليه وآله وسلم- از خانوادة خود دزديده مي شود. اين کودک را در بازار مکّه به معرض فروش مي گذارند و حَکيم بن حزام برادر زادة خديجه (همسر محمّد) وي را خريداري مي کند و آنر به عمّه اش هديه مي دهد. خديجه آن غلام را به شوهر خود محمّد مي بخشد. محمّد -صلى الله عليه وآله وسلم- زيد را آزاد کرده به فرزندخواندگي مي پذيرد و اين موضوع را در ميان جمع، اعلام مي دارد. از سوي ديگر حارِثه پدر زيد که در جستجوي فرزندش بوده، وي را در مکّه نزد محمّد مي يابد و زيد، ميان محمّد و حارثه به - دليل خوشرفتاري ها و محبّت محمّد - زندگي با او را ترجيح مي دهد و حاضر نمي شود با پدر بخانه باز گردد. چند سال بعد که محمّد بن عبدالله -صلى الله عليه وآله وسلم- به نبوّت برانگيخته مي شود و دعوت خود را به سوي توحيد و ترک بت پرستي آغاز مي کند، زيد از نخستين کساني بوده که بدو ايمان مي آورد. پس از مدّتي پيامبر -صلى الله عليه وآله وسلم- از دخترعمّة خودش زينب براي ازدواج با زيد خواستگاري مي نمايد، زينب در ابتدا به گمان آنکه پيامبر -صلى الله عليه وآله وسلم- او را براي خود خواستگاري کرده، مي پذيرد ولي چون از حقيقت امر آگاه مي شود. از قبول پيشنهاد ازدواج، امتناع مي ورزد ولي سرانجام در اثر پافشاري پيامبر -صلى الله عليه وآله وسلم- بدان زناشويي راضي مي گردد و به همسري زيد درمي آيد.
زيد و زينب مدتي با يکديگر زندگي مي کنند تا آنکه ميانشان ناسازگاري پيش مي آيد و پيامبر -صلى الله عليه وآله وسلم- مي کوشد تا مانع جدايي آندو از هم شود امّا سودمند نمي افتد. عاقبت زيد همسر خود را طلاق مي دهد و پس از چندي، پيامبر -صلى الله عليه وآله وسلم- به خواستگاري دخترعمّة مُطلَّقه اش زينب، مي رود تا هم اين قانون غيرطبيعي را بشکند که: «احکام پسرخواندگي در هر چيز مانند احکام پسرِ حقيقي است» و هم زندگي شکست خوردة زينب را - که در اثر پافشاري او بپا شده بود - جبران کند. زينب از اين دعوت استقبال مي نمايد و زيد هم همسر ديگري انتخاب نموده زندگي تازه اي را آغاز مي کند و مدّتها بعد در نبرد با روميان در جنگ موته به شهادت مي رسد».
چنانچه ملاحظه مي شود تفاوت ميان اين ماجري وافسانه اي که ولتر پرداخته چندان زياد است که نمي توان گفت مورّخان عرب و ولتر يک حادثه را به دو صورت، گزارش نموده اند بلکه بايد گفت که اساساً آنچه ولتر آورده چيزي جدا از حکايت زيد و زينب بوده و کمترين شاهد و مدرکي هم از تاريخ ندارد. در عين حال نمي توان انکار کرد که ولتر از نوشتن نمايشنامة مزبور قصد توهين به پيامبر اسلام را داشته است به همين جهت مي بينم که وي در آثار بعدي خود از اين اهانت، ابراز ندامت مي کند. ولتر در سالهاي بعد، نوشته است: «من در حقّ محمّد، بسيار بد کردم»(7).
حقارت سلمان رشدي! نوشتة:مصطفي حسيني طباطبائي
ناشر: شرکت سهامي انتشار
نوبت چاپ: اول
تاريخ انتشار: پاييز 1368

__________
(1) - Mahomet Ou Le fanatisme.
(2) - اسلام از نظر ولتر، اثر دکتر جواد حديدي، صفحه 26..
(3) - سوره احزاب، آيات 36 تا 40.
(4) - بعنوان نمونه، به: تفسير جامع البيان، اثر أبوجعفر طبري، جزء 23 بنگريد.
(5) - بعنوان نمونه، به: سيرة ابن هشام القسم الأوّل، صفحه 247 تا 249 رجوع کنيد.
(6) - بعنوان نمونه، به: الطّبقات الکبري، اثر إبن سعد جزء 3، صفحه 27 نگاه کنيد.
(7) - اسلام از نظر ولتر بنقل از کلّيات آثار ولتر، چاپ پاريس، جلد اوّل، صفحه 83.

_________________
به امید روزی که ندای لا اله الا الله در جای جای این کره خاکی شنیده شودrasulalla.com