امام بزرگ، مجتهد مطلق، درياي علوم دانشمند جامع الاطراف و ذوالفنون و پرتاليف ترين دانشمند جهان اسلام بعد از امام طبري، ابومحمد علي بن احمد بن سعيد بن حزم اندلسي قرطبي، ايراني الاصل بود. وي فقيه و امام مذهب ظاهريه بود. اين مذهب كه براساس ظواهر قرآن و حديث حكم مي كرد و بوسيله «داود بن علي اصفهاني» بوجود آمده بود، به زودي در مشرق عالم اسلامي چراغ آن خاموش شد. ولي ابن حزم آنرا در مغرب اسلامي احيا كرد. ابن حزم يك متكلم و اديب و وزيري سياستمدار بود. وي بزرگترين علماء اندلس به شمار مي رود.
ابن حزم در اواخر ماه رمضان سال 384 ه در خانواده اي از اعيان و اشراف اندلس به دنيا آمد و پدرش احمد بن حزم از وزيران در بار منصور بن ابي عامر كه بزرگترين فرمانروايان اندلس محسوب مي شود بود از اين رو ابن حزم در محيطي پر از ناز و نعمت پرورش يافت كه غم خرج و خوراك زندگي نداشت. لذا تمام وقت خود را صرف تحصيل علم كرد. خداوند فهم فراوان و ذهني سيال به او نصيب كرده بود. پدرش كتابخانه اي نفيس داشت كه بعد از وي به پسرش ارث رسيد. در جواني به وزارت «مظفربن منصور عامري» رسيد ولي به زودي به وزارت و رياست پشت كرد و تمام وقت خود را به تعليم و تعلم اختصاص داد. ابن حزم در ابتداي كارش بر مذهب شافعي بود ولي پس از آن به مذهب ظاهري گرايش پيدا كرد و قياس را به كلي مردود شمرد. او تقليد مذهبي را حرام دانسته و اجتهاد و عمل به ظواهر نصوص را واجب مي شمرد. با وجود آنكه وي در فروع فقهي ظاهري مذهب بود ولي در باب اصول دين بسيار تجاهل كرده و بسياري از صفات خداوند را بطور نامأنوسي تأويل كرده و در بسياري از مسائل اسماء و صفات الهي از مسير حق منحرف شده است. علت آن است كه وي در آغاز حياتش بسيار منطق و علم كلام وفلسفه خوانده بود. از اين رو افكار وي در خصوص صفات تحت تأثير آن دانشها، دگرگون شده بود و همين به شدت به جايگاه علمي وي آسيب زده است.
ابن حزم يكي از پر تصنيف ترين علماي اسلام محسوب مي شود. وي مذهب ظاهري را در زماني كه مي رفت هيچ اثري از آن نماند، احيا كرد. از اين رو مذهب ظاهري بنام «ابن حزم» شناخته مي شود نه به اسم «داود بن علي» كه اين مذهب را در عراق بنيان گذاشته بود.
ابن حزم در حدود400 جلد كتاب در هشتاد هزار ورق تاليف كرده است. از اين بابت وي بعد از ابن جرير طبري در مقام دوم قرار دارد. ابن حزم در شاخه هاي مختلف علمي از فقه و اصول و حديث و ادب و شعر و بلاغت و حتي طلب تاليفاتي دارد. كتاب «المحلي بالآثار» بهترين كتاب ابن حزم و بلكه از بهترين كتابهاي ميراث اسلامي به شمار مي رود. گفته مي شود هيچ موضوعي نيست كه ابن حزم در آن باره تأليفي نداشته باشد.
آنچه كه مقام علمي ابن حزم را در نظر علماي اسلام كاهش داده زبان تيز و برنده وي مي باشد كه با آن بسياري از علما را به باد انتقاد گرفته است. نيش زبان ابن حزم تا آنجا است كه در تيزي ضرب المثل شده است. در اين باره گفته اند: «شمشير حجاج و زبان ابن حزم دو لبه يك شمشيرند.» ابن حزم زبان خود را در حق علماي امت دراز كرده و خاصه در خلال مناظرات خود با علماي مالكي اندلس، بسيار آنها را طعن زده است همين نيش زبان عجيب ابن حزم باعث شده بسياري از علماي بعدي، از وي و علم و تاليفات وي به نوعي نفرت داشته و از وي دوري كرده اند. همين رفتار و اخلاق ابن حزم باعث شد كه دشمنان زيادي براي خود دست و پا كند چنانكه وي را از قرطبه اخراج كردند و كتابهايش را در حضور عموم به دستور معتمدبن عباد، حكمران قرطبه، آتش زدند و ابن حزم به ناچار در اواخر عمرش آواره شده و سرگردان و آواره از جايي به جاي ديگر نقل مكان مي كرد. تا اينكه در روستاي «لبله» در غرب اندلس در 28 شعبان 456 ه وفات يافت.
مترجم: ابو يحيي
مصدر: سايت نواراسلام
IslamTape.Com
0 نظرات:
ارسال یک نظر