تعطیلات تابستانی و چگونگی استفاه از آن
خطیب: دکتر عبدالرحمن سدیس
مسجد الحرام 10 رجب 1430 برابر با 12 تیرماه 1388
خطبهی اول:
حمد و سپاس از آن الله است که وقت را گنجینه ای قرار داد برای نزدیکی به خداوند و آن را عاملی گرداند برای طاعات و پیروزی برای آنانی که در راه نیکیها «سبقت جویند» و به سوی وی بازگشت کنندهاند. و گواهی میدهم که معبودی به حق نیست جز الله که یکتاست و شریک ندارد، شهادتی که باارزشتر از گنجینه‌هاست. و گواهی میدهم که پیامبر و محبوب و اسوه‌ي ما محمد، بنده و پیامرسان اوست که والا مقامترین پیامبران و بزرگترین آنان است.پس ای پروردگار درود و برکت بفرست بر او و بر اهل بیتش که اسوههاییاند در پاکی و بر صحابهاش که در راه حق جهاد نمودند و بر تابعین و کسانی که به نیکی از آنان پیروی نموده و امید درجات عالی بهشت را دارند نیز درود و برکات خود را ارزانی دار و بر آنان سلامی پی در پی و مستدام فرست.
اما بعد؛ ای بندگان خداوند تقوای وی را در پیش گیرید... تقوای وی را با غنیمت شمردن فرصتها و محاسبه‌ي نفس پیش از نزدیکی به خاک و پایان فرصت، در پیش گیرید. خداوند متعال میفرماید:
وَاتَّقُواْ يَوْمًا تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى اللّهِ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لاَ يُظْلَمُونَ [بقره: 281]
(و بترسيد از روزى كه در آن، به سوى الله بازگردانده مىشويد، سپس به هر كسى آنچه به دست آورده، تمام داده شود؛ و آنان مورد ستم قرار نمىگيرند)
شاعر چنین میگوید:
بر تقوای خود همیشه در خوشی و ناخوشی و پنهان و آشکار پایبند باش
که هر که تقوای رحمن را داشته باشد گشایش و آسانی وی را در بر گرفته و امرش آسان میشود و از سختی هراسی نخواهد داشت
پس ای انسان پارسا! مبارکت باد این پیروزی که تنها تو شایسته‌ي زندگی آسوده‌ي
پس از آنکه پسران و دختران دانش آموز ایام امتحانات را با همتی بلند به سر رساندهاند از خداوند متعال خواهانیم که کوشش آنان را با توفیق و موفقیت، و تلاششان را با سربلندی و پیروزی، و کارهایشان را با خیرو صلاح همراه سازد.
پس از گذشت این روزهاست که تعطیلات تابستانی صورت عیان نموده و با بوی خوش خود فضا را عطرآگین مینماید که استفادهی سودمند از این فرصت امید است و چشمها در انتظار نتیجه‌ي آن است. پس خوش به حال آنکه از این فرصت با طاعت و فعالیت مفید استفاده نموده و خوش به حال آنکه آن را آبستن خیر و صلاح گردانده است.
ای عزیزان: در این مدت زمان مبارک شایسته است که از وقتها مرده استفاده شده و از فرصتهای مناسب آن بهرهوری درست شود بویژه آنکه موسم تابستان با گرمای طاقت فرسای خود آمده است...
و باید این را در نظر داشت که وقت محور زندگی و اساس و سرمایه‌ي آن است وبلکه میتوان گفت که وقت، یا دوستی است صمیمی و یا دشمنی سرسخت. و «وقت کشی» یکی از نشانه‌های بدبختی است. در ارزش وقت همین کافی است که خداوند متعال به آن و به بخشهایی از آن به مانند عصر و فجر و شب و روز و ضحی (ضحا) سوگند یاد نموده است.
پروردگار بزرگ چنین فرموده است:
وَهُوَ الَّذِي جَعَلَ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ خِلْفَةً لِّمَنْ أَرَادَ أَن يَذَّكَّرَ أَوْ أَرَادَ شُكُورًا [فرقان: 62]
(و اوست كسى كه براى هر كس كه بخواهد عبرت گيرد يا بخواهد سپاسگزارى نمايد شب و روز را جانشين يكديگر گردانيد)
و رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم میفرماید: «دو نعمت است که بسیاری از مردم در آن زیان میکنند: سلامتی و فراغت» [به روایت امام بخاری]
و چه زیبا میسراید ابن هبیره آنجا که میگوید:
وقت گرانبهاترین چیزی است که باید در حفظ آن بکوشی / اما میبینم که آسانترین چیزی است که از دستش میدهی!
آری بندگان خداوند! فراغت نعمتی است بزرگ که قدرش را نمیداند جز آنکه از دستش داده باشد و چه عجیب است از عاقل که وقت گرانبهای خود را با بطالت هدر داده و زمان ارزشمند را به بیهودگی از دست دهد و این همان کسی است که فرصتش فوت شده و در نهایت گرفتار غصه‌ها و غم و ناخوشی میگردد.
پس ای کسی که در اوج فراغتی... آیا کسی نیست که نسبت به اوقات و ساعات خود بخیل باشد؟ آیا کسی نیست که بر از دست رفتن مه‌ها و سالهایش عبرت گیرد؟ آیا کسی نیست که در اثر گذشت روزها و لحظههایش پند گیرد؟
شاعر میگوید:
سپس همه‌ي آن سالها و مردمش رفتند / گو اینکه همهاش خواب بود و همه‌ي مردمش رویا
امام ابن جوزی رحمه الله میگوید:
«شایسته است که انسان شرف زمان و قدر وقت خود را بداند و هیچ لحظه‌ي از آن را جز برای قربت الهی از دست ندهد و در راه آن بهترین و باز هم بهترین سخنها و کردارها را تقدیم نماید و خوشبخت کسی است که زمانی را که آخرش ابتلاست و بیماری قدر داند و از عمری که ممکن است پایانش نزدیک باشد سود برد و چه زیبا گفته است شاعر که:
دیروز با آنکه به همین نزدیکی رفته است / همه‌ي اهل زمین از بازگرداندن آن عاجزند
و گذشت هر روز از روزهای دنیا گرچه ما را به شگفت آورد / در واقع کم شدن از عمر است
برادران و خواهران ایمانی: با تغییر رویه‌ي زندگی معاصر و بازتر شدن مجال مردم در روشهای استراحت و تفریح، امروزه فقه تفریح و سرگرمی و اصولمند نمودن فرهنگ تفریح و همینگونه بهره بردن از اوقات فراغت نیازی ضروری و حیاتی برای این عصر است که بر دوش مردمان خود با مسئولیتهایی بس بزرگ سنگینی میکند تا آنجا که استمرار تلاش و کار باعث به وجود آمدن دلزدگی و خستگی و تنفر میشود و اینجاست که همتها سست شده و انسان همراه دردها و خستگیها میگردد.
در این حالت است که تفریح و سفر و سرگرمی باعث تجدید نشاط و ادامه‌ي مسیر کار و تلاش میشود.
پس ای عزیزان: شریعت اسلام که بر اساس جلب منافع و دور نمودن مفاسد و بر اساس رفع سختی و مراعات آسانگیری و دوری از تشدد و سختگیری بنا شده است هرگر فطرت پاک و سالم را از تفریح محروم نگردانده و آرزوهای نفس و رغبتهای پاک آن را زیر پا نمینهد.
خداوند متعال درباره‌ي تفریحی که برادران یوسف از آن سخن گفتند چنین میگوید:
أَرْسِلْهُ مَعَنَا غَدًا يَرْتَعْ وَيَلْعَبْ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ [یوسف: 12]
(فردا او را با ما بفرست تا بگردد و بازى كند)
اهل علم میگویند: «منظور از این تفریح همان رفع خستگی و از بین بردن دلزدگی است که این در همه‌ي شریعتها تا آنجا که تبدیل به عادتی همیشگی نشود مباح است»
ابن جماعه ـ رحمه الله ـ میگوید: «اشکال ندارد که انسان اگر از خسته شدن ترسید تفریح و رفع خستگی کند»
شیخ الاسلام ابن تیمیه ـ رحمه الله ـ میگوید: «هر که به تفریح مباح زیبا به هدف کمک گرفتن برای انجام کارهای خیر روی آورد در واقع این از اعمال صالح است»
ای مسلمانان: نبودن اصلگذاری شرعی برای فقه تفریح و اهداف آن به همراه نبودن اصل استفاده بردن از اوقات فراغت و تعطیلات، امتها و جوامع را به پرتگاه تنبلی و انحراف میکشاند که بطور قطع در چنین حالتی بسیاری از استعدادها و مهارتها که شایسته بهرهبرداری و استفادهبری بودند بیکار و بی استفاده خواهند ماند. زیرا منهج تفریح اسلامی از اوقات فراغت و تعطیلات با امید و خوشبینی استقبال کرده و سرگردانی و و تنبلی را برای مردم بد میداند زیرا سستی روحی و فکری و خستگی درونی و فطری باعث میشود انسان بد اندیش و بیتدبیر شده و جز بسوی تفریح منفی بیارزش مبتذل که انسان را به باتلاق پستی و تاریکی بیبند وباری و فروپاشی و شهوات میکشاند، رهنمون نگردد و چون آنانی شود که دنیای خود را به آخرت فروخته و توشه‌ي روزهایشان را به اوقات روزشان.
پس ای گرامیان... آیا نیاز نیست که تاریخ را با چشمانی تیزبین و بصیرتی روشنگر بررسی نمایید؟ چه آنکه حقیقت دارای نوری است که از ورای پرده‌ها میتابد هر چند که تاریکیها کشنده و ضخیم باشند و هیچ قومی نیست که به سلک راحتطلبی و تنبلی در آمده مگر آنکه خورشید ارزشها در درونشان ضعیف گشته و بدیها و ناشایستگیها در آنان شعلهور شده است و سپس طعمه‌ي سقوط و انحطاط گردیدهاند.
شاعر میگوید:
در جستجوی امور بزرگ و باارزش تلاش نما و نگو که بزرگیها و بلندمرتبگی روزی برخی هاست
و از اینکه در راه رسیدن به آن هدف با ارزش دچار تقصیر و ضعف شوی ابا داشته باش
همانا تفریح پاک و به هدف جلب خیر و دفع بدیها و محکم سازی روابط میان افراد و محیطها و روابط میان ملتها و گروه‌ها که بر اساسی از محبت و عاطفه‌ي دوجانبه و یگانگی بوده و با انواع وسائل و روشهای مباح صورت گیرد در واقع علامتی است بر ترقی جامعه و پایبند بودن آن به ارزشها و مبادی... چرا که نه؟! در حالی که عاقبت و فرجام چنین تفریحی چیزی نیست جز احساس شادی و خوشحالی و انس یافتن به خشنودی و رضایت پروردگار؟!
ای امت مسلمان: و برای همین اصل اسلامی در تفریح است که اسلام سفرهای هدفمند و سیر و سیاحت وسیع و گسترده و طی نمودن این زمین گسترده و صحراها و دریاها و دشتهای آن را پسندیده دانسته است.
امام شافعی رحمه الله می فرماید:
سفر کن که در عوض آنانی که ترکشان میکنی دوستان دیگری خواهی یافت / و سختی بکش که لذت زندگی در همین سختی کشیدن است
پس «نه» برای سفر لهو و بیهودگی و فخر فروشی و بیکارگی و گناه و زیر پا نهادن ارزشها و اخلاق و مبادی! که چه بسا مسافرانی که در سفر پرده از درون ناپاک خویش کنار زده و بدیها را آشکار نموده اند!
و در مقابل «آری» برای سفر تفکر در ملکوت خداوند و پند و عبرت گرفتن از احوال ملتها که چگونه از شکوفایی به سقوط رسیدند و «آری» به درس گرفتن از اخبار گذشتگان. که روح و عقل هرگز شکوفایی خود را از یکجا نشینی و تنبلی برنمیگیرند و بلکه باید در این راه در افقهای وسیع معرفت و عصرهای گوناگون و مختلف سیر نمایند و سیرت بهترین انسانها محمد ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ شاهدی است بر این مدعا. خداوند متعال چنین میفرماید:
لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا [احزاب: 21]
(قطعا براى شما در رسول الله سرمشقى نيكوست براى آن كس كه به الله و روز بازپسين اميد دارد و الله را فراوان ياد مىكند)
اوقات زندگی پیامبر ما صلی الله علیه وآله وسلم بهترین مثال است برای پیروزی، و تفریح وی بهترین الگو است در میانهروی و اعتدال و بلندمرتبگی و کمال، که او ـ صلی الله علیه وسلم ـ از یک سو در کمال جدیت و لطف و از سوی دیگر در اوج انس و الفت و عطوفت قرار داشت.
پس ای بندگان خداوند تقوای وی را پیشه سازید و به هدایت پیامبرتان چنگ زنید و سنت وی را در پیش گیرید تا آنکه به پیروزی و غنیمت و نعیم دنیا و آخرت دست یابید:
قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُواْ فِي الأَرْضِ فَانْظُرُواْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذَّبِينَ * هَذَا بَيَانٌ لِّلنَّاسِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةٌ لِّلْمُتَّقِينَ [آل عمران: 137- 138]
(قطعا پيش از شما سنتهايى سپرى شده است پس در زمين بگرديد و بنگريد كه فرجام تكذيبكنندگان چگونه بوده است (137) اين [قرآن] براى مردم بيانى و براى پرهيزگاران رهنمود و اندرزى است)
خداوند متعال من و شما را با دو وحی خویش ـ قرآن و سنت ـ خیر و برکت عطا فرماید و با هدایت آن بهترین پیامبران سود رساند. این را بدون آنکه نیرو و قدرتی از خود داشته باشم گفته و برای خود و شما و همه‌ي مسلمانان از خداوند بزرگ برای هر گناه و معصیتی مغفرت میخواهم پس از او آمرزش بخواهید که او بس غفور و بس رحیم است.
خطبه‌ي دوم:
ستایش از آن الله است که احسان و لطف وی همچنان بصورت آشکار و پنهان بر ما سرازیر است و گواهی میدهم که هیچ معبودی به حق نیست جز الله که یگانه است و شریکی ندارد، شهادتی از سوی کسی که به توحید وی اعتراف داشته و برای نعمتهای وی شاکر است.
و گواهی میدهم که پیامبر ما محمد بنده و پیامرسان اوست که تاریکیهای گمراهی را کنار زد تا آنکه نور هدایت روشن و عیان گردید. درود و سلام و برکتهای خداوند بر وی و بر اهل بیت وی و بر صحابه و تابعین باد. آنان که حق را پس از آنکه پنهان بود گسترش داده و قصر فضیلتها را پس از ویرانی دوباره بنا نمودند و همچنین بر همه‌ي کسانی که تا قیامت به نیکی از آنان پیروی نمایند و بر همه‌ي آنان سلامی بسیار فرست.
پس ای بندگان الله تقوای وی را پیشه ساخته و وقتهای خود را قبل از رفتن آن و با انجام کار نیک غنیمت شمارید و از گذر تعطیلات بر گذر این دنیا نظر کنید و آن را آباد سازید.
برادران و خواهران مسلمان: از آنجایی که زندگی پربار بدون تفریح مباح ممکن نیست لازم است که جهان اسلام در برابر خواستهای مسلمانان در زمینه‌ي تفریح مباحی که با دین و رفتار و ارزشها و عرف آنان در هماهنگی باشد پاسخگو باشد. بر پدران و مادران و مردان تربیت و رسانه و لازم است که بر اساس مقتضای تفریح سالم رفتار نمایند و مقتضای این تفریح چیزی نیست جز محکم نمودن پایه‌های حق و خیر در درون این نسل و به همراه افتخار به اسلام به عنوان برنامه‌ي برای زندگی به عنوان یک پیام و عقیده و شریعت و تمدن و اخلاق و ارزش و شعائرعبادی...
و لازم است که فرصت تعطیلات و تفریحات تابستانی را در جهت منهجی بر اساس قواعد شریعت و آداب نبوی و طی یک برنامه‌ي عملی و پروژه‌هایی مثبت عملی سازند. پروژه‌ي که میان اصولگرایی و عصرگرایی جمع بسته و دارای توازن و هماهنگی با تکالیف ربانی باشد.
پس مبارک است بر آن جوان هدفمند و با انگیزه که وقت خود را یا در علمی سودمند و یا عملی صالح و یا برای ازدواجی که بر اساس ضوابط شریعت و به دور از اسراف و فخرفروشی است صرف میکند.
شاعر میگوید:
نه زینت شخص او را بلندمرتبه میسازد و نه مال او / و نه عمویش او را شریف میسازد و نه داییاش
بلکه تنها آن شخص به سوی بلندیها رهنمون میشود که / همت و عزیمتش بلند و جدی است و سختیها وی را از طی نمودن راه منصرف نمیسازد
ای عزیزان: از بهترین برنامه‌هایی که در روزهای تابستان در این سرزمین مبارک انجام میگیرد همین باشگه‌های تابستانی و درسها و دوره‌های علمی سودمند و دیدارهای فرهنگی و تفریحی پاک است که همه‌ي این فعالیتها قلعه‌هایی است برای روحهای پاک و بی آلایش که توسط نیروهایی امین و قابل اطمینان و در محیطهایی جذاب اجرا میشود.
پس خداوند را در هر لحظه و ثانیه یاد کرده و بدانید که پروردگار شما را به درود و سلام بر سرور فرزندان عدنان امر نموده و فرموده است:
إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا [احزاب: 56]
(الله و ملائکه اش بر پیامبر درود میفرستند. ای کسانی که ایمان آورده‌ي د بر او درود و سلام بفرستید)
پروردگارا بر پیامبر ما محمد و بر اهل بیت و اصحاب و همسران و ذریه‌ي وی درود فرست و به پیامبر ما محمد و به اهل بیت و اصحاب و همسران و ذریه‌ي وی برکت عطا فرما. بارخدایا از چهار خلیفهی پیامبرت آن امامان بزرگ ابوبکر و عمر و عثمان و علی و از دیگر صحابه و تابعین و از آنانی که تا قیامت به نیکی از آنان پیروی نمایند و از ما با رحمت خویش راضی و خشنود باش.
خدایا اسلام و مسلمانان را عزت ده، خدایا اسلام و مسلمانان را عزت ده و شرک و مشرکان را خوار بگردان و دشمنان دین را نابود ساز و این سرزمین و دیگر سرزمینهای مسلمان را در امن و امان بدار.
خداوندا! ای زنده‌ي پایدار! سرزمین حرمین و دیگر سرزمینهای مسلمان را از آفتهای فتنه و هوا و هوس سالم نگه داشته و این سرزمینها ار از دردها و آفتها و بیماریها دور نگه دار. خدایا از این سرزمین و از کسانی که به قصد زیارت و عمره به این سرزمین آمدهاند هر درد و بیماری را دور گردان. ای دارای عظمت و بزرگواری، ای زندهی پایدار، به رحمتت متوسل میشویم پس ما را برای حتی یک چشم به هم زدن و حتی کمتر از آن به خودمان وامگذار و همه‌ي امور ما را نیک بگردان.
خدایا ما را در سرزمینهایمان ایمن گردان. خدایا ما را در سرزمینهایمان ایمن گردان. و مسئولان و والیان امر ما را صالح گردان خدایا مسئولان این سرزمین و همه‌ي سرزمینهای مسلمان را برای اجرای شریعت و پیروی از سنت پیامبرت یاری ده. خدایا آنان را رحمتی برای بندگان مومنت قرار ده.
خدایا گرانی و وبا و ربا و زنا و زلزله‌ها و سختی ها و فتنه‌های بد پنهان و آشکار را از این سرزمین و دیگر سرزمینهای مسلمان دور گردان. ای پروردگار جهانیان.
خدایا بیماران ما را شفا ده و مردگان ما را بیامرز و کار ما را با نیکیها و سعادت خاتمه ده. خدایا غم و غصه‌ي دردمندان مسلمان را از بین ببر و وام وام داران را ادا نما و با رحمت خویش بیماران ما و بیماران مسلمانان را شفا ده.
خدایا دشمنان دین را نابود گردان که آنان نمیتوانند تو را ناتوان سازند. خدایا جمعشان را پراکنده ساز و آنان را عبرتی برای عبرتگیرندگان قرار ده. بارالها برادران مجاهد ما را در هر جایی پیروز گردان. خدایا آنان را در فلسطین پیروز گردان. خداوندا آنان را در فلسطین بر یهودیان صهیونیست غاصب پیروز گردان. ای زنده‌ي پایدار. ای دارای عظمت و بزرگواری. پروردگارا ما را در دنیا و در آخرت نیکی عطا کرده و از آتش دوزخ دور گردان.
بندگان خداوند: همانا الله به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان امر کرده و از فحشا و منکر و تجاوز باز میدارد. او شما را چنین پند میدهد باشد که عبرت گیرید. پس خداوند بزرگ جلیل را یاد کنید تا شما را یاد کند و وی را شکر گویید تا به شما افزون دهد و یاد خداوند بزرگتر است و خداوند به آنچه میکنید آگاه است.
منبع: شبکه جهانی نور
با تشكر از سايت عقيده نت
0 نظرات:
ارسال یک نظر